Jona (boek)
Jona is een klein boek in het Oude Testament, genoemd naar de hoofdpersoon de profeet Jona, die leefde in de 1e helft van de 8e eeuw v. Chr. Het toont Gods genade jegens de heidense stad Ninevé. Het 'teken van Jona', het verblijf van de profeet in de buik van de grote vis, wijst heen naar de dood en opstanding van de Heer Jezus Christus.
Zie Jona voor het hoofdartikel over de profeet.
Schrijver en tijd
Hij was een profeet tijdens de regering van Jerobeam II (780-751 v.C.). Hij begon zijn profetische carriëre dus kort na het eind van de bediening van Elisa.
Waarschijnlijk is het boek Jona geschreven door de profeet zelf, maar het kan ook door één van zijn tijdgenoten opgeschreven zijn.
Geschiedkundig verband
859-824 v.C.: koning Salmanassar III.
853: Slag van Qarqar. Assyriers worden tot staan gebracht.
840: Joas koning van Juda (840-801).
818: Joahaz koning van noordelijke rijk Israël (818-802).
802: Joas koning van noordelijke rijk Israël (802-787)
c. 800-780: Profeet Jona, die tegen Ninevé profeteert. Ninevé bekeert zich en Gods oordeel wordt niet uitgevoerd.
801: Amazia koning van Juda (801-773)
787: Jeróbeam II koning van noordelijke rijk Israël (787-747). Azária (Uzzia) koning van Juda (787-736).
782: Koning Salmanasser IV wordt heerser over het Assyrische Rijk.
c. 773: Koning Assur-dan III wordt heerser over het Assyrische Rijk. Hij regeert tot 755 v.Chr.
765: Een epidemie in het Assyrische Rijk geeft koning Assur-dan III aanleiding om zijn veldtocht tegen de Arameeërs te beëindigen.
745-727: Tiglatpileser III sticht het Nieuw-Assyrische rijk. In 745 of 744 wordt hij koning van Assyrië. Hij regeert tot 727 v. Chr. In zijn regeringsperiode behoudt hij het Assyrische rijk en verovert eerder verloren gegane rijksgebieden en breidt hij Assyrië tot in Israël uit.
701: De Assyrische koning Sanherib verplaatst de hoofdstad van Assyrië naar Ninevé. Voorheen was de hoofdstad Assur.
650: Assyrische rijk op het toppunt van zijn macht.
612: Ninevé door de Meden en Chaldeeën veroverd.
In de tijd van Jerobeam II was er grote welvaart in Israël, alleen was er steeds de dreiging vanuit het Noorden, het Assyrische rijk. Dit volk stond bekend om zijn geweldadigheid. Gezien dit gegeven is het begrijpelijk dat Jona niet stond te trappelen om naar de grote stad Ninevé te gaan om te profeteren. Assur en Ninevé waren de voornaamste steden van het rijk, Assur was de hoofdstad.
Sleutelvers
Jona 4:2 "Hij bad tot de HEERE en zei: Och HEERE, waren dit mijn woorden niet toen ik nog in mijn eigen land was? Daarom ben ik het voor geweest door naar Tarsis te vluchten! Want ik wist dat U een genadig en barmhartig God bent, geduldig en rijk aan goedertierenheid, Die berouw heeft over het kwaad."
De boodschap
God houdt van de wereld, niet alleen van Israël zijn uitverkoren volk, ook van de grootste zondaren en wanneer zij zich bekeren vergeeft Hij hen hun zonden. Tevens komt doorheen het gehele boek Jona duidelijk naar voren dat God almachtig is en zijn plannen niet laat dwarsbomen. Diverse malen lezen we de uitspraak: "en God beschikte....." (1:17, 4:6, 4:7 en 4:8.)
Indeling
Jona heeft een eenvoudige en heldere structuur:
| Deel | Verzen | Inhoud | Door God | Door Jona |
|---|---|---|---|---|
| 1 | 1:1-17 | Jona op de vlucht. | Roeping | Afwijzing |
| 2 | 2:1-10 | Jona in de buik van de vis. | Bewaring | Bezinning |
| 3 | 3:1-10 | Jona in Ninevé. | Roeping | Prediking |
| 4 | 4:1-11 | Jona en de wonderboom. | Ontferming | Tegenwerping |
Bijzonderheden
Jona verschilt van alle andere profetische boeken uit het Oude Testament, die de woorden en de boodschap van de profeet vermelden. In Jona staat de persoon van de profeet, zijn denken en handelen centraal, terwijl de boodschap maar zijdelings wordt weergegeven.
Jona was een profeet en hij was op de hoogte van het feit, dat God genadig en barmhartig is. Dat kan de reden geweest zijn, dat Jona de andere kant op ging. Immers: als Jona de ondergang verkondigde (met een tijdstermijn erbij!) en de ondergang ging niet door, dan betekende dat, dat Jona de toets van een profeet van God te zijn, niet had doorstaan. Zie Deuteronomium 18:21,22: 'Wanneer gij nu bij uzelf mocht zeggen: Hoe onderkennen wij het woord dat de Here niet gesproken heeft? – 22 als een profeet spreekt in de naam des Heren en zijn woord wordt niet vervuld en komt niet uit, dan is dit een woord, dat de Hereniet gesproken heeft; in overmoed heeft de profeet het gesproken, gij zult voor hem niet vrezen.'
Nu is ook te begrijpen waarom Jona zo boos werd over het niet doorgaan van het oordeel. Dat hoeft niet te zijn omdat Jona zijn vijand geen genade gunde - hoewel in verband met de wreedheid van de Ninevieten dat wel begrijpelijk zou zijn - maar omdat Jona bekend wilde blijven staan als profeet van God.
Profetische betekenis
Voor ons heeft het boek Jona vooral betekenis omdat zijn verblijf van drie dagen en nachten in de buik van de vis, door Jezus gebruikt wordt als een voorafschaduwing van Zijn dood en opstanding (Matt. 12:40)
Mt 12:38 Toen antwoordden sommigen van de schriftgeleerden en farizeeen Hem en zeiden: Meester, wij willen van U een teken zien. Mt 12:39 Hij antwoordde echter en zei tot hen: Een boos en overspelig geslacht verlangt een teken, en het zal geen teken worden gegeven dan het teken van de profeet Jona. Mt 12:40 Want zoals Jona drie dagen en drie nachten in de buik van het zeemonster was, zo zal de Zoon des mensen drie dagen en drie nachten in het hart van de aarde zijn. Mt 12:41 Mannen van Nineve zullen opstaan in het oordeel met dit geslacht en het veroordelen, want zij bekeerden zich op de prediking van Jona; en zie, meer dan Jona is hier! (TELOS)
Na zijn 'dood en opstanding' trok Jona naar Ninevé en riep de bewoners op tot bekering. Toen de Ninévieten zich bekeerden, was God hen genadig en strafte hen niet. Na de dood en opstanding van de Heer is de boodschap van bekering en geloof, het evangelie van Gods genade, tot de heidenvolken gegaan.
Historiciteit
Bijbelcritici stellen zich de vraag of de gebeurtenissen uit dit boek wel echt gebeurd zijn. Ze hebben moeite met de wonderlijke gebeurtenissen in dit boek, de vis, de bekering van Ninevé, de wonderboom, enz.
Historische persoon
Het boek Koningen bewijst dat Jona een historische figuur is, een bestaande profeet was. Van koning Jerobeam van Israël wordt gezegd:
2Kon 14:25 Hij bracht ook het gebied van Israël van Lebo-Hamath tot de zee van de Vlakte [aan Israël] terug, overeenkomstig het woord van de HEERE, de God van Israël, dat Hij gesproken had door de dienst van Zijn dienaar Jona, de zoon van Amitthai, de profeet uit Gath-Hefer. (HSV)
Ook gebruikt Jezus de gebeurtenis met de vis en Jona, waarbij Hij Jona neerzet als een historische persoon. Ook Zijn opmerkingen over het verblijf van Jona in de buik van het zeemonster en over Ninevé (Matt. 12:41 en Luc. 11:32) zouden onlogisch zijn als Jona slechts een fabel was. Op grond van deze feiten kunnen we gerust stellen dat het boek Jona geen mythe of fictie is, maar geschiedenis.
Vis
Onbekend is welke soort vis Jona opslokte. Jona 1:17 spreekt van een 'grote vis'. Sommigen denken aan een potvis, anderen, zoals de beroemde bioloog Linnaeus in zijn Systemae Naturae, aan een grote witte haai. De potvis (physeter macrocephalus) is een van de grootste roofdieren. Hij komt in alle wereldzeeën voor. Mannetjes worden tot 18 meter lang en vrouwtjes tot 11 meter.
De witte haai (carcharodon carcharias) en de reuzehaai (rhineodon typlcus) zijn grote zeemonsters, die ook mensen kunnen verslinden. De witte haai wordt ook mensenhaai genoemd. Hij is de grootste roofvis ter wereld en zwemt ook in de Middellandse Zee. Een mensenhaai van zes meter kan een mens geheel inslikken. Volgens meerdere wetenschappers is de gebeurtenis van Jona met de vis wetenschappelijk gezien mogelijk.
Volgens de beroemde antropoloog en ontdekkingsreiziger Thor Heyerdahl werd in de jaren vijtig bij Atjeh, in het noorden van het Indonesische eiland Sumatra, een visser opgeslokt door een haai. Toen de haai later werd gevangen en opengesneden, kwam de man er levend en wel uit[1].
Grapje: Dat Jona door een grote vis werd opgeslokt is geen wonder, want hij was 'een kleine profeet'[2].
Wonderboom
Onbekend is wat voor boom de wonderboom is geweest. Het denkbeeld dat het waarschijnlijk de Ricinus communis is, een snel groeiende tropische plant, ook 'wonderboom' genoemd, is speculatief. De Bijbel zelf geeft geen enkele aanwijzing van het soort boom. Onze almachtige Schepper, die de dode amandelstaf van Aäron levend maakte en in één nacht deed bloeien, groenen en vruchtdragen, kan elke soort boom snel doen groeien.
Joden
De Joden zijn gewoon op Grote Verzoendag (Jom Kipoer) het boek Jona voor te lezen.
Meer informatie
Hugo Bouter, De profeet Jona. Gouda: St. Boeken om de Bijbel, zonder jaar. PDf-document (73 pagina's) op OudeSporen.nl
J. N. Darby, Jona. Uit: Synopsis van de boeken van de Bijbel. Elektronische versie: Oude Sporen, 2008. Pdf-document op OudeSporen.nl
H. Rossier, Beschouwing over het boek van de profeet Jona. 44 pagina's. Elektronische versie: Oude Sporen, 2008. Pdf-document op OudeSporen.nl
Kris Tavernier, Inleiding op het boek Jona. 5 pagina's. Oude Sporen, 2009. Pdf-document op Oude Sporen.nl.
Raymond R. Hausoul, Jona (2009). Download (pdf-document) op bijbelstudie.110mb.com. Pagina's: 25.
D.A. van den Bosch, Jona, gij en ik. Wageningen: H. Veenman & Zonen, 1937. Preken over het boek Jona door de bekende Haagse predikant.
Ger de Koning, Amos, Obadja, Jona – Toegelicht & Toegepast 30, 31, 32. Uitgeverij Daniel, 2019, 3e druk. Pagina's: 244. Nu lezen op kingcomments.com. Download pdf van oudesporen.nl. E-book ePub-formaat. E-book Mobi-formaat. Productinfo over de papieren versie.
Engels
Ger de Koning, Jonah, Explained & Applied 32. Read now on kingcomments.com. Download pdf from oudesporen.nl. Pages: 60. E-book ePub Format. E-book Mobi Format.
Anderstalig
R. Been, Jona: Gottes Weg zur Umkehr. Zürich: Beroä, 1995.
G. C. Willis, Bei Gott ist Rettung. Swelm: Heijkoop, 1978.
Warren W. Wiersbe, The Missing Missionary (Jonah 1 - God's providence). Audiolink op sermonindex.net: http://ia600204.us.archive.org/12/items/SERMONINDEX_SID13547/SID13547.mp3
Warren W. Wiersbe, The Deeper Death (Jonah 2 - God's pardon). Audiolink op sermonindex.net: http://ia800305.us.archive.org/2/items/SERMONINDEX_SID13543/SID13543.mp3
Warren W. Wiersbe, How to Save a City (Jonah 3 - God's power). Audiolink op sermonindex.net: http://ia600708.us.archive.org/25/items/SERMONINDEX_SID13526/SID13526.mp3
Warren W. Wiersbe, A Worm's Eye View of Missions (Jonah 4 - God's pity). Audiolink op sermonindex.net: http://ia800309.us.archive.org/7/items/SERMONINDEX_SID13511/SID13511.mp3
|
Bijbelboeken | 
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Voetnoten
- ↑ T. Heyerdahl, Koni-Tiki, de Kon-Tiki expeditie. 8000 km per vlot over de Grote Oceaan in 1947 (Laren: Luitingh, z.j.), blz. 163. Deze verwijsplaats wordt genoemd door Raymond R. Hausoul, Jona (2009), blz. 14.
- ↑ Toelichting: het boek Jona wordt tot 'de kleine profeten' gerekend, omdat zijn en hun geschriften klein zijn.